Ενώ ακόμη διαφημίζει το τελευταίο του απόκτημα (το Twitter) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Neuralink (η start-up του δισεκατομμυριούχου, που βασίζεται στον εγκέφαλο και της οποίας είναι ο κύριος μέτοχος), αποτελεί το μεγαλύτερο καύχημα του – και συγχρόνως το μεγαλύτερο βάρος του.

Η επιτυχημένη προσφορά του Elon Musk – ύψους 44 δις. δολ. – για την απόκτηση του Twitter, αψήφησε τους ειδικούς της Wall Street και τη σοφία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Και όμως, δε συγκρίνεται (σε βαθμό δυσκολίας) με το εγχείρημα της Neuralink. Σε σύγκριση με τις πολυδιαφημισμένες Tesla και SpaceX, η ιδιωτική νεοσύστατη νευροτεχνολογική εταιρεία, η οποία στοχεύει να εισάγει εγκεφαλικά εμφυτεύματα μέσω μικρών κρανιακών οπών σε ασθενείς, συχνά παραμένει στο παρασκήνιο. Είναι η εταιρεία που έχει προκαλέσει μερικά από τα μεγαλύτερα καυχήματα του Musk – και μπορεί να προκαλέσει τις μεγαλύτερες δυσκολίες. Μεγαλύτερες, ακόμη και από αυτές μιας (συγκεκριμένης) εταιρείας μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

«Πιστεύω ότι τελικά θα περάσει πολύ πιο δύσκολα με τη Neuralink από ό,τι θα περάσει με όλες τις άλλες εταιρείες του, συμπεριλαμβανομένου του Twitter», λέει η Anna Wexler, στενή  παρατηρήτρια του Neuralink και κύρια ερευνήτρια του εργαστηρίου Wexler του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, που επικεντρώνεται στην αναδυόμενη τεχνολογία. «Η ιατρική έχει τόσα πολλά εμπόδια που δεν υπάρχουν σε άλλους τομείς και δεν είναι ξεκάθαρο ότι ο Musk το αναγνωρίζει αυτό», συνεχίζει.

Η Νευροτεχνολογία είναι περίπλοκη υπόθεση -πέρυσι η Meta αποφάσισε να αποσύρει τη μακροχρόνια επένδυσή της σε μια συσκευή ανάγνωσης εγκεφάλου – πριν την πρώτη της εμφύτευση. Ακόμα κι όταν ανέβαζε τον κύριο όγκο της διακήρυξης του ενδιαφέροντος του για το Twitter τον Απρίλιο, ο Musk διαλαλούσε τις επικές διαστάσεις της «διεπαφής εγκεφάλου – μηχανής» του, ή BMI (η ιδέα ενός εγκεφάλου που στέλνει οδηγίες απευθείας σε έναν υπολογιστή). Ο Musk δήλωσε στο Ted2022 ότι για μεγάλο μέρος της επόμενης δεκαετίας, η Neuralink θα παράγει ένα ιατρικό εργαλείο – θαύμα που μπορεί να θεραπεύσει την παράλυση και επίσης «να λύσει ένα πολύ ευρύ φάσμα εγκεφαλικών βλαβών, όπως βαριά κατάθλιψη, νοσηρή παχυσαρκία, διαταραχές ύπνου, πιθανώς τη σχιζοφρένεια – και άλλα πολλά που προκαλούν μεγάλο άγχος στους ανθρώπους».

Ωστόσο, οι επιστήμονες και οι επικριτές μιλούν – όχι μόνο – για μια τυπική διαφημιστική εκστρατεία τύπου Musk, αλλά προσθέτουν ότι αγνοεί σκόπιμα πολύ συγκεκριμένες προκλήσεις που δεν συναντώνται σε καμία από τις άλλες επιχειρήσεις του. Η Wexler και άλλοι σημειώνουν ότι οι παγίδες ηθικής και δημοσιότητας, ο αργός ρυθμός των πειραματικών δοκιμών, η επιστημονική αβεβαιότητα και ακόμη και ένας ανταγωνιστής που ιδρύθηκε πριν 14 χρόνια και ονομάζεται Blackrock Neurotech, θα μπορούσαν να βεβαιώσουν ότι θα χρειαστεί να περάσει σχεδόν μια δεκαετία πριν από τη μαζική διανομή οποιουδήποτε προϊόντος Neuralink – πόσο μάλλον να θεραπεύει αποτελεσματικά τα δεινά που περιγράφει ο Musk. Επίσης αμφισβητούν την ιδέα ότι ένας μεγιστάνας της τεχνολογίας, που έχει συγκρουστεί με οργανισμούς όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, θα ταιριάξει άνετα στις, βαριά ελεγχόμενες από κανονιστικές δραστηριότητες, μπίζνες των ιατρικών θεραπειών.

Όμως, η ιστορία είναι διδακτική – όχι μόνο για το τι αποκαλύπτει για ένα ανεξάρτητο επιχειρηματικό στέλεχος που βρίσκεται σε αντιπαράθεση με ένα σφιχτό σύστημα ασφαλείας – αλλά και για το τι συμβαίνει όταν μια εξειδικευμένη γωνιά της επιστήμης στρέψει το φως πάνω της, χάρις σε μια διασημότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Όλη αυτή η ένταση έχει δημιουργήσει ένα χάσμα μέσα στην κοινωνία της νευρολογίας. Είναι ο Musk ένας παράξενος εταίρος με τον οποίο μπορούν να συμβιώσουν έτσι ώστε να σώσουν ανθρώπινες ζωές; Ή μια απόσπαση της προσοχής τους, της οποίας η διαφημιστική εκστρατεία θα υπονομεύσει την κριτική έρευνα;

«Η απλή αλήθεια είναι – είτε οι ακαδημαϊκοί ή οι επιχειρηματίες θέλουν να το αποδεχτούν ή όχι – ότι πολλοί άνθρωποι δεν θα μιλούσαν για τη νευροτεχνολογία αν ο Elon δεν είχε επικεντρωθεί σε αυτό», λεει ο Markus Gerhardt, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της Blackrock Neurotech με έδρα τη Γιούτα.  Όμως, προσθέτει, πως η διαφημιστική εκστρατεία είναι δυνητικά επικίνδυνη. «Το να στέλνεις ένα σποραδικό μήνυμα – σε μια τυχαία στιγμή – στους ασθενείς και να ενισχύεις τις ελπίδες τους, είναι ανεύθυνο ανεξάρτητα από το πώς προσπαθείς στη συνέχεια  να το αλλάξεις», συμπληρώνει.

Ο Ed Niedermeyer, αναλυτής αυτοκινήτων που έγραψε ένα βιβλίο για τον Musk και την Tesla, υποστηρίζει ότι το Neuralink είναι «ένα τέλειο παράδειγμα αυτού που κάνει πάντα ο Musk – προβαίνει σε ισχυρισμούς τόσο εξωφρενικούς που ελπίζει ότι δεν θα αφιερώσει κανείς πολύ χρόνο για να τους σκεφτεί».

Η τεχνολογία BMI λειτουργεί «καταγράφοντας» εγκεφαλικά σήματα μέσω ηλεκτροδίων που εμφυτεύονται στον εγκέφαλο. Αυτή η καταγραφή επιτρέπει στη συνέχεια σε έναν αλγόριθμο να συνδυάσει όλα τα σήματα και να τα μεταδώσει σε έναν υπολογιστή – επιτρέποντας, ενδεχομένως, σε ανθρώπους με παράλυση να περπατήσουν ξανά μέσω ενός ρομποτικού μέλους ή σε ασθενείς με πλαγία μυατροφική σκλήρυνση (ALS) που δεν μπορούν να μιλήσουν, να πληκτρολογήσουν οδηγίες για τη δημιουργία φωνής από ένα υπολογιστή. Ενώ σημαντικά σήματα εγκεφαλικής λειτουργίας μπορούν να παραχθούν από 100 – 200 ηλεκτρόδια, η τεχνολογία της Neuralink περιλαμβάνει 1.024 ηλεκτρόδια ανά εμφύτευμα, μέσω μιας πρωτοποριακής τεχνικής «ραψίματος». Το εμφύτευμα που έχει λάβει αδειοδότηση από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, εμπερικλείει τη συρραφή πολλών ηλεκτροδίων σε ένα νήμα πολυμερούς.

Η Neuralink ιδρύθηκε το 2016, αλλά ήταν γνωστή ελάχιστα μέχρι μια εκδήλωση streaming πριν από τρία χρόνια. Οι τωρινοί ισχυρισμοί του Musk ότι θα μπορούσε να κάνει τους τετραπληγικούς να περπατήσουν ξανά είναι στην πραγματικότητα «συμμάζεμα» των υποσχέσεων του τότε. Σε εκείνη την παρουσίαση, ξεπέρασε πολύ τις ιατρικές χρήσεις για να δεσμευτεί ότι τα εμφυτεύματα της Neuralink θα μπορούσαν να «επιτύχουν  ένα είδος συμβίωσης με την τεχνητή νοημοσύνη» και «τελικά να βοηθήσουν στη διασφάλιση του μέλλοντος της ανθρωπότητας ως πολιτισμού σε στενή σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη».

Ο Musk έχει μιλήσει λιγότερο πρόσφατα για την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης (οι επιστήμονες λένε ότι είναι, στην καλύτερη περίπτωση, πολλές δεκαετίες μακριά). Αλλά έχει κρατήσει ζωντανούς τους μηχανισμούς  δημοσιότητας. «Βραχυπρόθεσμα: επίλυση τραυματισμών εγκεφάλου/σπονδυλικής στήλης. Μακροπρόθεσμα: συμβίωση ανθρώπου/τεχνητής νοημοσύνης», έγραψε στο Twitter τον Ιανουάριο του 2021. Τον περασμένο Απρίλιο, η Neuralink ανέβασε ένα βίντεο που έδειχνε έναν πίθηκο να παίζει Pong με το μυαλό του. Έβαλε φωτιά στο Διαδίκτυο με 6 εκατομμύρια προβολές και δεκάδες περιδεή δημοσιεύματα.

Τον Φεβρουάριο, η Neuralink αναγνώρισε ότι τουλάχιστον μερικοί από τους 23 πιθήκους των πειραμάτων πέθαναν, αφού η Επιτροπή Ιατρών για την Υπεύθυνη Ιατρική με γνώμονα τα δικαιώματα των ζώων, έστειλε επιστολή στο Υπουργείο Αγροτικών Ανάπτυξης (USDA) ισχυριζόμενη ότι διεπράχθησαν «προφανείς κατάφωρες παραβιάσεις του νόμου περί ευημερίας των ζώων».

Η ομάδα είπε ότι οι πίθηκοι «υπέστησαν ακρωτηριασμό του εγκεφάλου τους σε κακοσχεδιασμένα  πειράματα και αφέθηκαν να υποφέρουν και να πεθάνουν». Η Neuralink έχει αρνηθεί τις κατηγορίες, λέγοντας ότι είναι «απολύτως δεσμευμένη να εργάζεται με ζώα με τον πιο ουμανιστικό και ηθικό τρόπο».

Η εταιρεία αντιμετώπισε επίσης προκλήσεις στην στελέχωση της. Το επί σειρά ετών στέλεχος της Neuralink, Max Hodak, έφυγε πέρυσι εν μέσω αναφορών ότι ένιωθε άβολα με τα πιεστικά χρονοδιαγράμματα του Musk για παραγωγή νέων προϊόντων. Έξι από τους οκτώ αρχικούς επιστήμονες – πολλοί από το Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο ( UCSF), συμπεριλαμβανομένου ενός πολυδιαφημισμένου ερευνητή του Philip Sabes – έχουν επίσης αποχωρήσει από την εταιρεία.

Η έγκριση του FDA για εμφυτεύσιμες ιατρικές συσκευές είναι μια υποχρεωτική διαδικασία, που στοχεύει στην εξάλειψη κάθε ανεπιθύμητης επιτάχυνσης, προτού επιτραπεί στους γιατρούς να εμφυτεύσουν χειρουργικές μικροσυσκευές. Το  modus operandi του Musk, είναι  φυσικά, να κινηθεί γρήγορα και να δώσει αποτελέσματα.

Ο μεγιστάνας είχε πει αρχικά ότι θα ξεκινήσει δοκιμές σε ανθρώπους μέχρι το τέλος του 2020, στη συνέχεια τις ανέβαλε για το 2021. Τον Ιανουάριο, δήλωσε ότι θα προσλάμβανε έναν διευθυντή υπεύθυνο αυτών των δοκιμών προκειμένου να ξεκινήσουν φέτος. Τέτοιος διευθυντής δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη.

Εν τω μεταξύ, νευροεπιστήμονες αμφισβητούν την ικανότητα της εταιρείας να λειτουργήσει ως ερευνητικό κέντρο, σημειώνοντας ότι το βίντεο MindPong με τον πίθηκο, είχε ουσιαστικά πρωτοεκτελεστεί από ερευνητές σχεδόν πριν από 20 χρόνια.

«Είναι μια σπουδαία εταιρεία μηχανικής, που κατασκευάζει μικρότερα και πιο κομψά προϊόντα που είναι ασύρματα και χρησιμοποιούν Bluetooth και έτσι είναι σίγουρα ένα βήμα μπροστά», δήλωσε ένας νευροεπιστήμονας κορυφαίου πανεπιστημίου, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, ώστε να μην διακινδυνεύσει τις μελλοντικές σχέσεις του με τον Musk. «Αλλά δεν είναι μια εταιρεία έρευνας και είναι απόδειξη του πόσο καλός δημοσιοσχεσίτης είναι, το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της χώρας δεν το αντιλαμβάνεται αυτό», πρόσθεσε.

Και ενώ τα 1.024 ηλεκτρόδια που εμφυτεύονται στον εγκέφαλο αντί για μερικές εκατοντάδες είναι μια πρόοδος, λένε οι νευροεπιστήμονες, δεν προσφέρει κανένα αποδεδειγμένο πλεονέκτημα στις εφαρμογές ανθρώπινης κινητικότητας. Η τεχνολογία (δέκα ετών) της Blackrock βασικά κάνει το ίδιο πράγμα. H εταιρεία έχει ήδη εγκεκριμένες από το FDA διάφορες συσκευές που έχουν εμφυτευτεί δοκιμαστικά σε 32 ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Η Blackrock τείνει επίσης να παρουσιάζει πολύ πιο μετρημένα χρονοδιαγράμματα.

«Φαίνεται ότι υπάρχουν δύο εταιρείες που βασικά κάνουν το ίδιο πράγμα. Κάποιος το κάνει με τον σωστό τρόπο και ο Elon Musk το κάνει με λάθος τρόπο», δηλώνει η Laura Cabrera, αναπληρώτρια καθηγήτρια Θετικών Επιστημών και Μηχανικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια που παρακολουθεί στενά τις εταιρείες νευροτεχνολογίας. Αμφισβητεί ιδιαίτερα τις δοκιμές σε ανθρώπους, ρωτώντας κατά ποιο τρόπο μια εταιρεία με λιγοστούς επίσημους δεσμούς με ιατρικά ιδρύματα θα μπορούσε να πείσει το κόσμο να την αφήσουν να εμφυτεύσει συσκευές στον εγκέφαλό τους. «Πραγματικά δεν ξέρω πού θα βρει υποψήφιους», αναρωτιέται η Cabrera. «Ίσως στο Twitter»; Ένας άλλος νευροεπιστήμονας που μίλησε – επίσης υπό τον όρο της ανωνυμίας – ανησυχεί ότι οι τολμηρές υποσχέσεις που δεν εκπληρώνονται θα μπορούσαν, με την πάροδο του χρόνου, να μειώσουν το ενδιαφέρον του κοινού και των επενδυτών, ακόμη και να πνίξουν μια έρευνα που θα μπορούσε να σώζει ζωές.

Ο Musk έχει αναμφισβήτητα προωθήσει ένα κύμα κεφαλαίων προς την εταιρεία του μέχρι στιγμής. Η Neuralink έχει συγκεντρώσει τουλάχιστον 363 εκατ. δολ. σε επενδύσεις επιχειρηματικών συμμετοχών, συμπεριλαμβανομένων 100 εκατ. δολ. από τον ίδιο και ενός αγνώστου ποσού από την Google Ventures. Λίγο μετά το βίντεο του MindPong, η Blackrock ανακοίνωσε έναν νέο κύκλο επιχειρηματικών συμμετοχών – τον πρώτο της – ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένης συμμετοχής από τον διάσημο προβοκάτορα των επιχειρηματικών κεφαλαίων, Peter Thiel. Δύο μήνες αργότερα, ο Musk, συνιδρυτής του Thiel στο PayPal, ανακοίνωσε ότι ο Thiel είχε επενδύσει επίσης στην Neuralink.

Αυτό σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή. Μετά την κατάρρευση μιας πρωτοποριακής εταιρείας του χώρου που ονομαζόταν Cyberkinetics στα τέλη της δεκαετίας του 2000 (η Blackrock την εξαγόρασε και βασίζεται στην έρευνά της), η χρηματοδότηση για τη νευροτεχνολογία ουσιαστικά ήταν τελειωμένη – μέχρι να εμφανιστεί ο Musk. «Οι εταιρείες, η Neuralink και άλλες, που παίζουν σε αυτόν τον χώρο με κάνουν να νιώθω πολύ ευγνώμων», είπε ο Paul Nuyujukian, διευθυντής του Εργαστηρίου Διεπαφής Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και ένας από τους ιδρυτικούς πρωτοπόρους του χώρου. «Επειδή επικυρώνει όλα όσα κάνει η ακαδημαϊκή κοινότητα για τόσα χρόνια και δίνει μια εικόνα της υπόσχεσης αυτού του τομέα για τη βελτίωση των ιατρικών αποτελεσμάτων σε άτομα με σημαντική εγκεφαλική νόσο», συμπλήρωσε.

Πρόσθεσε ότι ενοχλήθηκε (αλλά ελαφρώς) από το είδος της μελλοντολογικής εικασίας που προσφέρουν άνθρωποι όπως ο Musk. «Το όραμα είναι καλό. Πρέπει να έχεις όραμα για να μπορέσεις να φτάσεις σε έναν στόχο. Είναι όμως επικίνδυνο το να δίνεις υποσχέσεις γιατί μπορείς να παραπλανήσεις το κοινό», προειδοποίησε. «Πρέπει να είμαστε βέβαιοι πως όταν παρουσιάζουμε το όραμα του που πρόκειται να υλοποιήσουμε, να είμαστε συγχρόνως ειλικρινείς για το που βρισκόμαστε», κατέληξε.

Πηγή: The Washington Post  |  zougla.gr

(Κώστας Παπαζαχαρίου, αναδημοσίευση 13/5/2022)