Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση αποτελεί ένα νέο κεφάλαιο στην ανθρώπινη ανάπτυξη, το οποίο ενισχύεται από εξαιρετικές τεχνολογικές εξελίξεις ανάλογες με αυτές της πρώτης, δεύτερης και τρίτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Οι εξελίξεις αυτές συγχωνεύουν τον φυσικό, ψηφιακό και βιολογικό κόσμο με τρόπους που δημιουργούν τεράστιες υποσχέσεις και πιθανούς κινδύνους. Στην 1η Βιομηχανική Επανάσταση σημαντικό ρόλο έπαιξε η ατμομηχανή, η οποία κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον James Watt το 1769. Το γεγονός αυτό σήμαινε τη μετάβαση από την αγροτική οικονομία στη βιομηχανική, κάτι που αποτέλεσε τον πιο επαναστατικό οικονομικό, τεχνολογικό και κοινωνικό μετασχηματισμό που είχε δει έως τότε ο πλανήτης. Δυόμιση ακριβώς αιώνες αργότερα, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη αναταραχή.

Η ιδέα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης επινοήθηκε το 2016 από τον Klaus Schwab, τον ιδρυτή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, σε ένα βιβλίο που είχε τίτλο το όνομά της. Στις σελίδες του αναφερόταν ότι η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δημιουργεί έναν κόσμο στον οποίο εικονικά και φυσικά συστήματα κατασκευής συνεργάζονται μεταξύ τους με ευέλικτο τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν αφορά μόνο έξυπνα και συνδεδεμένα μηχανήματα και συστήματα, καθώς το πεδίο εφαρμογής της είναι πολύ ευρύτερο. Η ανακάλυψη νέων τεχνολογιών, όπως της γονιδιακής, της νανοτεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της κβαντικής πληροφορικής, σε συνδυασμό με τη συγχώνευση και την αλληλεπίδρασή τους μεταξύ των φυσικών, ψηφιακών και βιολογικών τομέων, καθορίζουν την ουσιαστική διαφορά της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης σε σχέση με τις προηγούμενες.

Όμως όλες οι επαναστάσεις έχουν οφέλη και μειονεκτήματα, προκλήσεις και αβεβαιότητες. Στην περίπτωση της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης τα πλεονεκτήματα είναι εμφανή: αυξημένη παραγωγικότητα, αποδοτικότητα και ποιότητα στις διαδικασίες, θεωρητικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τους εργαζόμενους που δουλεύουν σε πιο ασφαλή περιβάλλοντα, βελτιωμένη λήψη αποφάσεων με εργαλεία που βασίζονται σε δεδομένα, ενισχυμένη ανταγωνιστικότητα με την ανάπτυξη προσαρμοσμένων προϊόντων που ικανοποιεί τις ανάγκες των καταναλωτών κ.λπ.

Μειονεκτήματά της είναι η ταχύτητα αλλαγών που δυσκολεύει την προσαρμογή, οι αυξανόμενοι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο, η υψηλή εξάρτηση από την τεχνολογία και το λεγόμενο ψηφιακό κενό, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού κ.λπ. Ωστόσο, η ανάδυση νέων τεχνολογιών μπορεί θεωρητικά να προσφέρει ευκαιρίες, καθώς δημιουργούνται νέα επαγγέλματα που φέρνουν θέσεις εργασίας σε καινούργιους τομείς.

Ποιες είναι όμως οι βασικές τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης; Είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI – Artificial Intelligence), το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT – Internet of Things), η Ρομποτική (Robotics), τα μεγάλα δεδομένα (Big Data), η επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality) και η εικονική πραγματικότητα (virtual reality). Αφορμή για να γράψουμε για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση αποτέλεσε η ευρύτατη αναφορά της από βροχή διθυραμβικών ειδήσεων της τηλεόρασης και του διαδικτύου, που αφορούσαν την πρόσφατη ανακοίνωση της Microsoft για τη δημιουργία Data Center Region στη χώρα μας. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός μίλησε για άλμα προς το μέλλον που θα φέρει όλους τους Έλληνες με τους νικητές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Φυσικά, κάθε τέτοιου τύπου και μεγέθους οικονομική επένδυση είναι ευπρόσδεκτη, καθώς ανεβάζει ομολογουμένως το πρεστίζ της χώρας μας διεθνώς. Από την άλλη μεριά, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι μια χώρα με το μέγεθος της Ελλάδας προοδεύει και ευημερεί περικόβοντας συνεχώς τις συντάξεις και διατηρώντας σταθερά πάνω από ένα εκατομμύριο επίσημα καταγεγραμμένους ανέργους, που στην πραγματικότητα είναι ακόμα περισσότεροι.

η Microsoft να ανακοίνωσε πως θα εκπαιδεύσει 100.000 άτομα και να καλλιεργείται η εντύπωση ότι θα δημιουργηθούν άφθονες θέσεις εργασίας, όμως είναι εξαιρετικά αμφίβολο, αν όχι εντελώς απίθανο, να δοθεί η ευκαιρία σε όλους αυτούς τους πολίτες να αξιοποιήσουν τα ψηφιακά προσόντα που θα αποκτήσουν. Κυρίως οι νέοι αναμένουν να έρθουν ακόμα περισσότερες νέες επενδύσεις, φέρνοντας «πολλές και καλές δουλειές και με καλούς μισθούς»!

Χάρης Ματθαίου – Editorial, ΝοW τεύχος 21, Νοέμβριος 2020