Η πιο πρόσφατη έκδοση της παγκόσμιας έρευνας της EY, Tax and Finance Operations Survey, αποκαλύπτει πως η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (GenAI) αναμένεται να μετασχηματίσει σημαντικάτις φορολογικές και οικονομικές διευθύνσεις. Παρά το γεγονός ότι, σχεδόν εννέα στους 10 (87%) οικονομικοί διευθυντές (CFOs) και επικεφαλής φορολογικών διευθύνσεων, αναγνωρίζουν την GenAI ως μέσο βελτίωσης της αποτελεσματικότητας, έναντι μόλις 15% το 2023, τρεις στους τέσσερις (75%) παραδέχονται ότι βρίσκονται ακόμα στα αρχικά στάδια αξιοποίησής της.

Η έρευνα του 2024 – που συγκεντρώνει τις απόψεις 1.600 CFOs και επαγγελματιών εξειδικευμένων στη φορολογία, από 32 διαφορετικές δικαιοδοσίες και 18 κλάδους της οικονομίας παγκοσμίως – καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι φορολογικές και οικονομικές διευθύνσεις θα πρέπει να εφαρμόσουν σημαντικές αλλαγές. Η προσαρμογή θα είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων πιέσεων κόστους, της έλλειψης εξιδεικευμένου ανθρωπίνου δυναμικού, καθώς και για τη συμμόρφωση με νέους φορολογικούς κανονισμούς, όπως ο ελάχιστος παγκόσμιος φορολογικός συντελεστής.

Το κόστος η κύρια πρόκληση

Για πρώτη φορά στα έξι χρόνια διεξαγωγής της έρευνας, οι πιέσεις κόστους αποτελούν την κύρια ανησυχία των ερωτηθέντων, καθώς οι συνεχείς περικοπές δαπανών και ο πληθωρισμός περιορίζουν σημαντικά τους διαθέσιμους προϋπολογισμούς των φορολογικών και οικονομικών διευθύνσεων. Σχεδόν οι μισοί (49%) συμμετέχοντες επισημαίνουν την αποτελεσματική διαχείριση του προϋπολογισμού ως κορυφαία προτεραιότητα, ενώ το 86% εστιάζουν σε στρατηγικές για τη μείωση κόστους.

Οι κανονιστικές πιέσεις και οι νέες απαιτήσεις γνωστοποιήσεων οδηγούν στην ανάγκη μετασχηματισμού μέσω των δεδομένων και της τεχνολογίας

Η έρευνα υπογραμμίζει, επίσης, την αυξανόμενη ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση των φορολογικών υποχρεώσεων, οι οποίες γίνονται ολοένα και πιο σύνθετες και απαιτούν ενισχυμένη αξιοποίηση των δεδομένων (data). Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ψηφιακή υποβολή φορολογικών δηλώσεων σε πραγματικό χρόνο και την ηλεκτρονική τιμολόγηση, που σύντομα θα καταστούν υποχρεωτικές σε σχεδόν 100 χώρες. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις καλούνται να συμμορφωθούν με τις συστάσεις του ΟΟΣΑ, όπως ο δεύτερος πυλώνας (Pillar II) της δέσμης μέτρων για την αποφυγή της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης κερδών (BEPS 2.0), που προτρέπει τα κράτη να θεσπίσουν παγκόσμιο ελάχιστο φορολογικό συντελεστή τουλάχιστον 15% για μεγάλες επιχειρήσεις. Το 42% των οργανισμών αναμένουν σημαντικές προσαρμογές στη συλλογή των δεδομένων που απαιτούνται για τις γνωστοποιήσεις του δεύτερου πυλώνα, ενώ το 82% εκτιμούν ότι θα χρειαστούν σημαντικές ή εκτεταμένες αλλαγές στις διαδικασίες υποβολής αναφορών.

Εντείνεται η έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου στις φορολογικές και οικονομικές διευθύνσεις

Το έλλειμμα ταλέντου αποτελεί πλέον σημαντική πρόκληση, με επτά στους 10 (70%) επικεφαλής φορολογικών και οικονομικών διευθύνσεων να παρατηρούν τις επιπτώσεις από τη μείωση του αριθμού των νέων εργαζόμενων που εισέρχονται στο επάγγελμα, ενώ οι παλιότερες γενιές αποχωρούν λόγω συνταξιοδότησης. Περισσότεροι από τους μισούς (53%) δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να προσελκύσουν και να διακρατήσουν εξειδικευμένο προσωπικό, με το 62% να αναγνωρίζουν πως οι εργαζόμενοι χωρίς πτυχίο πανεπιστημίου αποτελούν μια ολοένα και πιο σημαντική πηγή ταλέντου.Παράλληλα, το 55% των ερωτηθέντων πιστεύουν πως η GenAI δε θα οδηγήσει σε μείωση του ανθρώπινου δυναμικού στις φορολογικές διευθύνσεις. Αντιθέτως, οι εταιρείες σκοπεύουν να ανακατανείμουν τον χρόνο των υπαλλήλων τους, από τακτικές, επαναλαμβανόμενες διεργασίες συμμόρφωσης, σε πιο στρατηγικές, υψηλής αξίας δραστηριότητες.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Σπύρος Καμινάρης, Εταίρος και Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών της ΕΥ Ελλάδος, δήλωσε: «Παρότι πολλές διοικήσεις βρίσκονται ακόμα στη διαδικασία αναζήτησης του καλύτερου τρόπου ενσωμάτωσης της τεχνητής νοημοσύνης και της GenAI, η τρέχουσα συγκυρία προσφέρεται ως μοναδική ευκαιρία για τη στρατηγική θωράκιση των φορολογικών και οικονομικών διευθύνσεων. Η τεχνολογία αυτή μπορεί να μετασχηματίσει τον τρόπο που οι επιχειρήσεις διαχειρίζονται σύνθετα φορολογικά δεδομένα και υποχρεώσεις, ενισχύοντας τη συμμόρφωση, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και προσθέτοντας αξία μέσα από πιο στρατηγικές διεργασίες. Ο μετασχηματισμός αυτός, όμως, απαιτεί ο άνθρωπος να βρίσκεται στο επίκεντρο, καθώς το εξειδικευμένο ταλέντο στα φορολογικά και τα χρηματοοικονομικά γίνεται όλο και πιο πολύτιμο. Η επαύξηση του ανθρώπινου ταλέντου με τη βοήθεια προηγμένων τεχνολογικών δυνατοτήτων, δεν αφορά μόνο την κάλυψη άμεσων αναγκών, αλλά και τη διασφάλιση μακροπρόθεσμης ανθεκτικότητας απέναντι στις προκλήσεις του αύριο».