Πώς λειτουργεί, ποιες οι εφαρμογές και τα πλεονεκτήματά του

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι η επικοινωνία αποτελεί και θα συνεχίσει να είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας. Παράλληλα, η αύξηση της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας καθιστά την επικοινωνία έναν τομέα εξαιρετικά υψηλής προτεραιότητας. Ως αποτέλεσμα αυτού, η επιλογή ενός κατάλληλου διαύλου επικοινωνίας είναι μία από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις που πρέπει να λαμβάνονται από κάθε οργανισμό που αναζητά μια μακρά και επιτυχημένη πορεία. Εκτός από την σταθερή και την κινητή που αποτελούν τους παραδοσιακούς τρόπους τηλεφωνίας, το διαδίκτυο προσφέρει μια εξαιρετικά επωφελή εναλλακτική λύση, η οποία βασίζεται στην τεχνολογία VoIP. 

Δεδομένου ότι οι ταχύτητες και οι δυνατότητες του διαδικτύου συνεχώς αυξάνονται, ενώ αντίστοιχα οι τεχνολογίες και το κόστος σύνδεσης διαρκώς βελτιώνονται, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις απομακρύνονται από το καλώδιο και τα παραδοσιακά τηλεφωνικά συστήματα. Και πλέον, ολοένα και αυξάνονται εκείνες που επιλέγουν να υιοθετήσουν συστήματα VoIP, αποκομίζοντας τα σημαντικά οφέλη που προσφέρει αυτή η τεχνολογία.

Τι είναι το VoIP;

Ο όρος VoIP είναι ακρωνύμιο του Voice over Internet Protocol, που σημαίνει μετάδοση φωνής μέσω πρωτοκόλλου Internet. Με λίγα λόγια, είναι μια τεχνολογία που μπορεί να δρομολογεί τηλεφωνικές κλήσεις μέσω ευρυζωνικής σύνδεσης στο διαδίκτυο. Το VoIP αναφέρεται επίσης και ως IP τηλεφωνία, ή τηλεφωνία μέσω Internet, κατά την οποία η φωνή μετατρέπεται σε ψηφιακό σήμα. Στη συνέχεια, το σήμα αυτό μεταδίδεται με τη μορφή πακέτων δεδομένων (όπως και όλες οι πληροφορίες που μεταδίδονται μέσω του διαδικτύου), ώστε να φτάσει στον τελικό παραλήπτη. Με το VoIP, οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε προηγμένης μορφής, ευέλικτη τηλεφωνία, η οποία είναι πολύ πιο προσιτή από τις παραδοσιακές τηλεφωνικές υπηρεσίες, καθώς προσφέρει φωνητική συνομιλία σε πραγματικό χρόνο, με σχετικά καλή -πλέον- ποιότητα και στην ουσία χωρίς πρόσθετο κόστος. Παλαιότερα, οι συνομιλίες αυτές γίνονταν αποκλειστικά μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή που ήταν συνδεδεμένος στο διαδίκτυο και διέθετε μικρόφωνο, ακουστικά και το κατάλληλο λογισμικό. Η κλήση κατέληγε σε ένα άλλο, ανάλογα εξοπλισμένο PC, χωρίς να υπάρχει κάποια επιπλέον χρέωση, εκτός από αυτή της πρόσβασης στο Internet, καθώς στη συγκεκριμένη επικοινωνία δεν μεσολαβεί κάποιος τηλεπικοινωνιακός φορέας, παρά μόνο το διαδίκτυο.

Πώς λειτουργεί το VoIP;

Το VoIP είναι μια επαναστατική τεχνολογία που έχει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίζει πλήρως τα τηλεφωνικά συστήματα, χωρίς να χρησιμοποιεί το συμβατικό τηλεφωνικό δίκτυο. Αντί για αυτό, οι τηλεφωνικές συσκευές χρησιμοποιούν ευρυζωνική σύνδεση internet μέσω ενός δρομολογητή ADSL/VDSL, ή καλωδιακού μόντεμ με δυνατότητα VoIP. Η διαδικασία που πραγματοποιείται χωρίζεται σε τρία βήματα, τη μετατροπή φωνής, τη μετάδοση και την αποκρυπτογράφηση δεδομένων. Αρχικά, η τεχνολογία VoIP ψηφιοποιεί το αναλογικό ηχητικό σήμα της φωνής. Στη συνέχεια, τα πολυάριθμα πακέτα δεδομένων που συνθέτουν μια τηλεφωνική κλήση μεταδίδονται μέσω του διαδικτύου και μόλις φτάσουν στον τελικό προορισμό τους μετατρέπονται ξανά σε αναλογικά σήματα, δηλαδή σε φωνή. Ο αριθμός των χρηστών που χρησιμοποιούν τηλεφωνικές υπηρεσίες VoIP παρουσιάζει σήμερα συνεχή αύξηση, κάτι που οφείλεται κυρίως στα πολλαπλά οφέλη αυτής της κερδοφόρας υπηρεσίας.

Χρήση SIP για σύνδεση και αποσύνδεση

Το SIP είναι συντομογραφία του Session Initiation Protocol, που σημαίνει πρωτόκολλο εκκίνησης συνόδου και χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση, την τροποποίηση και τον τερματισμό τηλεφωνικών κλήσεων VoIP. Το πρωτόκολλο αυτό είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση των συνδέσεων επικοινωνίας μεταξύ δύο ή περισσοτέρων συμμετεχόντων. Κάθε χρήστης VoIP έχει τη δική του SIP address, η οποία είναι δομημένη με παρόμοιο τρόπο με μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Αυτό επιτρέπει την αναγνώριση του χρήστη στο διαδίκτυο και την πραγματοποίηση τηλεφωνικής κλήσης από οποιαδήποτε τελική συσκευή με δυνατότητα SIP, ανεξάρτητα από το μέρος που βρίσκεται. Το SIP έχει πολλές υλοποιήσεις από διάφορους κατασκευαστές τηλεφώνων και άλλων συσκευών. Χρησιμοποιείται και στα τηλεφωνικά κέντρα PBX (Private Box eXchange) τύπου Asterisk μαζί με το ΙΑΧ2 (Inter Asterisk Exchange). Τα PBX αυτού του τύπου επιτρέπουν τη διαχείριση των κλήσεων σε τοπικό δίκτυο και έτσι εξασφαλίζουν μικρότερο κόστος των τηλεφωνημάτων, ή ακόμα και δωρεάν εφόσον τα κέντρα αυτά επικοινωνούν μεταξύ τους.

Μεταφορά φωνής

Τα ακουστικά σήματα που καταγράφονται από το μικρόφωνο μετατρέπονται πρώτα σε ηλεκτρικά σήματα, έτσι ώστε οι φωνητικές πληροφορίες να μπορούν να μεταδίδονται με τη μορφή ψηφιακών πακέτων δεδομένων. Τα σήματα αυτά ψηφιοποιούνται και διαιρούνται σε μικρά κωδικοποιημένα πακέτα. Η μέθοδος κωδικοποίησης αποκαλείται Codec και είναι κρίσιμη για τη μετάδοση των πακέτων δεδομένων, καθώς προσδιορίζει την ποιότητα της φωνής. Όσο καλύτερη είναι η ποιότητα της φωνής, τόσο υψηλότερος είναι ο απαιτούμενος ρυθμός μετάδοσης.

Jitter και ποιότητα φωνής

Ο όρος jitter αναφέρεται στη μεταβλητότητα της καθυστέρησης και είναι ένας από τους παράγοντες που είναι κρίσιμοι για την καλή φωνητική ποιότητα. Όταν τα πακέτα δεδομένων έχουν αποσταλεί από τον αποστολέα στον παραλήπτη, αποκρυπτογραφούνται ξανά. Το “jitter buffer” διασφαλίζει ότι η τηλεφωνική κλήση δεν διακόπτεται αν υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία μετάδοσης δεδομένων. Το buffer αποθηκεύει προσωρινά τα πακέτα δεδομένων που έχουν ληφθεί και τα μεταδίδει χωρίς μεταβλητότητα καθυστέρησης, ή με ελάχιστη μεταβλητότητα. Ένα μεγάλο jitter buffer αντισταθμίζει την πιο ακραία μεταβλητότητα της καθυστέρησης.

Σύνδεση στο Internet

Η IP τηλεφωνία απαιτεί σύνδεση στο Internet με επαρκές εύρος ζώνης. Μια τηλεφωνική συνομιλία με εξαιρετική ποιότητα φωνής, χρειάζεται για την πραγματοποίησή της περίπου 100Kbit/s. Ωστόσο, επειδή μια σύνδεση στο διαδίκτυο την μοιράζονται συνήθως μεγάλο πλήθος εφαρμογών και συσκευών, συνιστάται η χρησιμοποίηση μεγαλύτερου εύρους ζώνης.

Συμβατό υλικό

Για την εκτέλεση τηλεφωνικών κλήσεων VoIP απαιτείται η χρήση μιας συμβατής συσκευής. Στις περισσότερες περιπτώσεις ωστόσο, δεν είναι απαραίτητη η αγορά νέου υλικού. Μπορεί κανονικά να χρησιμοποιηθεί ένας σταθερός υπολογιστής, ένα laptop, ή ένα smartphone, καθώς με αυτές τις συσκευές μπορούν να πραγματοποιηθούν τηλεφωνικές κλήσεις μέσω VoIP. Γενικά, το VoIP δεν περιορίζει τους χρήστες σε χρήση ακουστικών και μικροφώνου μέσω υπολογιστή, καθώς μπορεί να λειτουργήσει και με DECT τηλεφωνικές IP συσκευές. Οι συσκευές αυτές διαθέτουν υποδοχή Ethernet RJ-45 για να συνδέονται απευθείας στο ADSL/VDSL router και η ρύθμιση τους γίνεται μέσω του web interface που διαθέτουν, με τη χρήση ενός προγράμματος περιήγησης. Με την υλοποίηση αυτή η υπηρεσία γίνεται πιο εύχρηστη και κατά συνέπεια περισσότερο δημοφιλής. Έναν άλλο τρόπο, που είναι ο απλούστερος και συνηθέστερος για κλήσεις VoIP, δίνει η χρήση μιας συσκευής ATA (Analog Telephone Adaptor). Η συσκευή ATA επιτρέπει τη σύνδεση ενός τυπικού τηλεφώνου στον υπολογιστή ή το modem/router, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κλήσεις VoIP. Είναι ένας μετατροπέας που λαμβάνει το αναλογικό σήμα από το παραδοσιακό τηλέφωνο και το μετατρέπει σε ψηφιακά δεδομένα, για μετάδοσή τους μέσω του διαδικτύου. Ορισμένες συσκευές ATA μπορούν να παρέχονται με πρόσθετο λογισμικό για ρυθμίσεις, όμως σε κάθε περίπτωση η εγκατάστασή τους είναι πολύ απλή.

Πλεονεκτήματα των υπηρεσιών VoIP

Οι υπηρεσίες VoIP διαθέτουν σημαντικά πλεονεκτήματα, κυριότερα από τα οποία είναι τα εξής:

Απόσβεση κόστους: Το VoIP βοηθάει στην τεράστια μείωση του κόστους κλήσης σε σύγκριση με την παραδοσιακή σταθερή τηλεφωνία. Οι χρήστες μπορούν να εξοικονομούν περισσότερο από 40% για το κόστος κάθε κλήσης που γίνεται μέσω αυτής της υπηρεσίας.

Αποδοτικότητα: Οι υπηρεσίες Voice over IP λειτουργούν με εναλλαγή πακέτων αντί της τεχνολογίας εναλλαγής κυκλώματος, αυξάνοντας έτσι τη συνολική απόδοση που έχει άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγικότητα, που επίσης αυξάνεται.

Ευελιξία: Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα από τη χρήση αυτής της τεχνολογίας που αποτελεί και το βασικό κλειδί της, είναι η ευελιξία με την οποία μπορεί ο χρήστης να πραγματοποιεί VoIP κλήσεις από όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από το δίκτυο στο οποίο θα είναι συνδεδεμένος.

Σύγκλιση: Το VoIP επιτρέπει τη σύγκλιση φωνής, δεδομένων και video μέσω ενός ενιαίου δικτύου, δηλαδή του Internet. Αυτό αποδεικνύεται εξαιρετικά επωφελές για επαγγελματικές συνομιλίες, τηλεδιάσκεψη, ή ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων μεταξύ εργαζομένων και πελατών, ή ακόμη και για χρήστες που ταξιδεύουν.

Αυξημένη λειτουργικότητα: Με το Voice over IP οι χρήστες αποκτούν πολλαπλές ψηφιακές ευκολίες, οι οποίες είτε δεν μπορούν να προσφέρονται μέσω της παραδοσιακής σταθερής τηλεφωνίας, είτε προσφέρονται με έξτρα χρέωση, όπως για παράδειγμα η προώθηση κλήσεων, οι κλήσεις 3 δρόμων και άλλες ακόμα λειτουργίες.

Μειονεκτήματα του VoIP

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το VoIP ήταν μια τεχνολογία σχεδόν ανύπαρκτη και οι μόνοι που το γνώριζαν ήταν είτε οι επαγγελματίες τεχνολογιών πληροφορικής, είτε οι αποκαλούμενοι “technology geeks”, οι φανατικοί δηλαδή χρήστες της τεχνολογίας. Ακόμη και με το πλήθος των πλεονεκτημάτων που μπορούσε να προσφέρει το VoIP, δεν προτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους χρήστες. Και κυριότερος λόγος για αυτό ήταν η ποιότητά του. Η καθυστέρηση στον ήχο, ο θόρυβος και οι λανθασμένες χρεώσεις ήταν μερικά από τα κοινά προβλήματα που απογοήτευαν τους χρήστες. Με την πάροδο του χρόνου όμως, η συνεχής βελτίωση της τεχνολογίας και η γνώση σχετικά με τα πλεονεκτήματά που προσφέρει άλλαξαν ολόκληρο το σενάριο, με τις περισσότερες επιχειρήσεις και τους ιδιώτες χρήστες να μεταβαίνουν στην υπηρεσία VoIP. Γενικά, τα κυριότερα μειονεκτήματα του VoIP είναι τα εξής:

• Μια προβληματική ευρυζωνική σύνδεση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διακοπών και τερματισμού των τηλεφωνικών συνομιλιών.
• Σε περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος οποιαδήποτε τηλεφωνική κλήση είναι αδύνατη, καθώς προϋπόθεση για την πραγματοποίησή τους αποτελεί η συνεχής και αδιάλειπτη λειτουργία του δρομολογητή (modem/router).
• Απαιτείται δαπάνη για αγορά νέων τηλεφωνικών συστημάτων, καθώς αυτά που αγοράστηκαν πριν από περισσότερα από πέντε χρόνια θα πρέπει να αντικατασταθούν.
• Πιθανές παρεμβολές από άλλα μηχανήματα που χρησιμοποιούν το ίδιο δίκτυο, όπως συσκευές fax, POS πιστωτικών καρτών, συστήματα συναγερμού ή άλλες συσκευές.

Εφαρμογές VoIP

Το μεγαλύτερο κομμάτι εφαρμογών VoIP αναφέρεται αποκλειστικά σε χρήση μέσω του διαδικτύου. Δηλαδή, οι κλήσεις γίνονται μόνο από υπολογιστή σε υπολογιστή, όπου κάποιος από αυτούς αναλαμβάνει το ρόλο του εξυπηρετητή (server), ενώ οι υπόλοιποι είναι σε κατάσταση πελάτη (client). Τέτοιες εφαρμογές είναι το TeamSpeak, το Roger Wilco, το Tox (του οποίου η σύνδεση μεταξύ των χρηστών είναι κρυπτογραφημένη) και αρκετές ακόμα άλλες. Στις εφαρμογές αυτές οι κλήσεις δεν περνάνε μέσα από τον server κάποιου επίσημου τηλεπικοινωνιακού φορέα, αλλά μέσα από τον εκάστοτε τοπικό server του δικτύου (PC). Φυσικά, οι κλήσεις αυτές είναι χωρίς χρέωση και περιορίζονται στο τοπικό δίκτυο, δηλαδή στους υπολογιστές που συνδέονται στον server.

Λόγω του χαμηλού τους κόστους, υπηρεσίες VoIP χρησιμοποιούνται ευρέως από εταιρίες call center, αλλά και από εταιρίες και ιδιώτες που βρίσκονται σε διαφορετικό γεωγραφικό προορισμό. Για παράδειγμα, τα περισσότερα call center μεγάλων εταιριών έχουν σταθερούς αριθμούς τηλεφώνου με γεωγραφικό προορισμό εντός Ελλάδας, όμως η φυσική τοποθεσία του τηλεφωνικού τους κέντρου μπορεί να βρίσκεται σε μία χώρα του εξωτερικού.

Γράφει ο Χάρης Ματθαίου